Tema 10. A Reforma e a Contrarreforma.

A Reforma.

Durante o s. XVI comezou un proceso de intentar reformar a Igrexa Católica, que acabou provocando a creación de novas correntes relixiosas que se coñecen como o Protestantismo ou a Reforma. Este proceso foi iniciado por Martín Lutero, dando lugar o Luteranismo; e seguido por Juan Calvino, creando o Calvinismo. O proceso acabou consolidándose coa creación dunha reforma relixiosa en Inglaterra, propiciada por Henrique VIII, dando lugar o Anglicanismo.

Neste apartado o importante é analizar os seguintes conceptos:

• Indulxencias.
• Anglicanismo.
• Luteranismo.
• Calvinismo. 

Tes que analizar as características básicas de cada unha das novas relixións e os seus elementos máis significativos.

Reforma Protestante.

As criticas na Igrexa.

A igrexa é acusada de aloxarse dos ideais cristiáns debido a:

• Ocupábase demasiado de asuntos políticos.
• Relaxación de costumes no clero.
• Desprestixio do papado.
• Había demasiado compra de bens e dignidades eclesiásticas.
• Abuso na venta de indulxencias e bulas.
• ...

Érasmo de Rotterdam propón como solución a lectura persoal da biblia e o control das costumes.

A Reforma de Lutero.

Martín Lutero, Fraile agostiño que propuxo a ruptura coa Igrexa de Roma. No ano 1517 comezou criticando o sistema de indulxencias da Igrexa, e acabou manifestándoo manifestando as 95 Teses cravadas na porta da Catedral de Wittenberg.

Características da Igrexa Luterana.

• Xustificación pola Fe. A relixión é unha cuestión persoal e basease na relación con Deus. Nela destaca a importancia da Fe en Deus como garante da salvación, supeditando o papel da Igrexa.
• Sacerdocio Universal. Cada persoa pode actuar como o seu propio sacerdocio, xa que mediante a oración todos os crentes poden relacionarse directamente con Deus, motivo no que se fai innecesario a figura dun mediador con Deus. O sacerdocio convertese nunha profesión que serve os membros da comunidade. Elimínanse o celibato do clero, é dicir, a prohibición de casar, xa que esta non foi instituída por Deus, senón pola Igrexa Católica. O sacerdote debe realizar función sociais como a realización da eucaristía, a realización do Bautismo, realización de vodas, etc.
•  Invalídanse a importancia dos sacramentos, salvo o Bautismo e a Eucaristía.Estes son os únicos sacramentos considerados importantes.
• Autoridade Suprema da Biblia. Esta convertese na única fonte para o crente, que a debe interpretar el mesmo, dando un alto grao de liberdade sobre os asuntos relixiosos.
• Nega a soberanía do Papa. Lutero nega a supremacía do pontífice sobre o resto da cristiandade; así mesmo nega os criterios propostos pola xerarquía eclesiástica.
• Eliminase a intercesión dos santos e a Virxe. Estas figuras considéranse como persoas relevantes na relixión, pero non teñen ningunha función nin valor para os fíes, simplemente son exemplos de cristiáns ou persoas que viviron segundo a fe.

Protestantismo en Europa.

Esta estendese por Alemaña, Suecia, Noruega, Dinamarca, Países Baixos, Inglaterra, Suíza, etc.

 Ademais créanse novas variantes:

1. Calvinismo.

Iniciado por Xoán Calvino en Suíza, levando unha postura máis radical que a Luterana.

• Crenza na Doutrina da Predestinación. O destino da alma despois da morte esta determinado por Deus.
• Deberes do Crente. Levar a cabo unha vida humilde e austera, e pretende gozar da graza divina.
• Difusión. Este tivo como base Suíza, onde crearon un Estado Teocrático. Dende aí estende por Francia (Hugonotes) e por Inglaterra (Puritanos).

2. Anglicanismo.

Iniciase en Inglaterra, por motivos políticos. Henrique VIII ten un conflito co Papa –Clemente VII –por negarlle a anulación matrimonial con Catalina de Aragón.

• Acta de Supremacía (1534).
  1. Henrique VIII proclamase como xefe supremo da Igrexa de Inglaterra.
  2. Separase relixiosamente da Igrexa de Roma.
  3. A xerarquía eclesiástica de Inglaterra queda sometida a autoridade do rei de Inglaterra.

A contrarreforma.

Os procesos da Contrarreforma.

A contrarreforma foi un movemento promovido pola Igrexa de Roma (Igrexa Católica) e os lideres dos reinos defensores do cristianismo para loitar e frear a expansión do protestantismo.Surxiu como un movemento de Reforma no seo da Igrexa como medio de renovación para:

• Corrixir os defectos cuestionados polos protestantes desde dentro.
• Defender os dogmas de Fe do catolicismo.

• Medidas para solventar.
  

  • Reforma das Ordes Monásticas como as propostas por Santa Teresa de Xesús nas Carmelistas, Franciscanos, etc..
  • Creación de Novas Ordes.

  1. Oratorios, Ursulianas, ... Todos estes pretendes predicar e evanxelizar ós fieis.
  2. Compañía de Xesús. Iniciada por San Ignacio de Loyola en 1537. Esta organizouse como una organización militar, cunha rexia disciplina e dependencia directa do Papa.

• Reorganizase a Inquisición. Ocupase de perseguir e castigar ós herexes.
• Iniciouse un proceso de Censura de Libros. Para elo creouse unha lista de libros prohibidos, organizada pola Congregación do Índice.
• Celebración do Concilio de Trento (1545-63). Esta foi convocada po Paulo III e o emperador, Carlos V.
  

  O Concilio de Trento.

1. Reafirmou os dogmas de Fe para consolidar a Igrexa Católica.

• A salvación da alma será grazas ás boas obras e a Fe.
• Reafirmase a preeminencia dos 7 sacramentos.
• Carácter sacro da Eucaristía.
• Reafirma a importancia do culto a Virxe e os Santos.
• A Vulgata (biblia en latín) considerase como a única interpretación valida da palabra de Deus, que debe ser interpretada por persoas formadas.
• Os fieis deben someterse os preceptos teolóxicos propostos pola Xerarquía Eclesiásticas. Esta goza de una relación especial con Deus, son os seus intermediarios.

2. Buscou medidas para a reforma do clero, co obxectivo de ter unha visión máis erudita e formada sobre relixión.

• Formar ós membros da Igrexa en Seminarios.
• Aumentar a disciplina do clero.
• Obrigación de celibato para o clero.
• Obrigación para o clero dunha vida exemplar.

As Guerras de Relixión.

A novas concepcións relixiosas fixeron evolucionar as concepcións das costumes e as leis en moitos dos países de Europa. Isto acabou provocando a mestura de posturas relixiosas e políticas, que acabaron provocando posturas contrapostas. Isto acabou marcando un proceso de intolerancia relixiosa en moitos reinos. Os monarcas determinan a relixión dos seus súbditos, o que acabou provocando persecucións daquelas persoas que non acpetan a relixión oficial; e provocou toda unha serie de guerras de relixión, que tiveron en xaque Europa durante boa parte da Idade Moderna.

Un exemplo disto foi Carlos V (1521-1558) converteuse no defensor do catolicismo e loitou contra os protestantes. Impuxo o Catolicismo nos seus dominios, e perseguiu calquera outra forma de relixión. Isto foi especialmente conflitivo nos dominios alemans, onde o luteranismo tivo gran impulso, polo que levou a cabo diferentes políticas. 
Nun primeiro momento intentou levar a cabo unha solución pacifica convocando Dietas (Parlamentos en Alemaña), como a Dieta de Spira (1529), na que non se chegou a ningún acordo cos protestantes. Isto levou a guerra na que Carlos consegue sendas vitorias como na batalla de Mühlberg en 1547, pese a cal non puido someter os protestantes. Pese a que Carlos V ía gañando as batallas era incapaz de impoñer o catolicismo os seus habitatnes, iso levoulle a proclamar a Paz de Augsburgo en 1555, onde proclama a liberdade relixiosa nos seus dominios do Sacro Imperio Romano Xermánico.
Este é so un dos exemplos, pero os problemas entre católicos e protestantes permaneceu durante case dous séculos.